کد مطلب:2158 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:20

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

اگر ممكن است تعريف جامعي دربارة كلمة فتنه بيان نماييد و ذكر كنيد كه آيا مسئلة آغاجري فتنه است؟

خواهر گرامي! ضمن تقدير و تشكر از اعتماد و مكاتبة شما با اين مركز.

در لغت: فتنه به معناي امتحان، آزمايش و ابتلا است. اين واژه در مجمع البحرين چنين آمده است: فتنت الفضّه والذّهب بالنّار؛ نقره و طلا - براي جدا كردن خالص از ناخالص - با آتش ذوب شد.

ابن الاعرابي گفته: فتنه يعني: آزمايش، سختي، مال، اولاد، كفر،اختلاف رأي مردم، سوزاندن به آتش، نيز آن را به ظلم تأويل كرده اند. مفتون: كسي كه گرفتار جنون شده، ديوانه.1

در تفسير الميزان آمده است: با فتنه چيزي امتحان مي شود. فتنه به امتحان و به لازم امتحان كه شدّت و عذاب است و به ضلال و شرك كه سبب عذابند، اطلاق مي شود. در قرآن در اين معاني به كار رفته است:

1- امتحان كردن به سختي، آزمودن به تكاليف سخت: وكذلك فتنّا بعضهم ببعض.2

2- مبتلا كردن به بلا و فتنه، هلاك كردن: و لكنّكم فتنتم أنفسكم وارتبتم وغرّتكم الامانيّ.3

3- در آتش سوزاندن، عذاب كردن به آتش: إنّ الّذين فتنوا المؤمنين والمؤمنات ثمّ لم يتوبوا فلهم عذاب جهنّم و لهم عذاب الحريق.4

4- صدمه زدن و كشتن. در آية 101 سورة نساء به آن اشاره شده است.

5- گمراه كردن و فريفتن و لغزاندن از راه حقّ. آيه 27 سورة اعراف به آن اشاره كرده است.

6- شكنجه دادن، به رنج انداختن (براي وادار كردن به ترك دين) آية سيزده سورة يونس به آن اشاره دارد.

7- منحرف كردن از چيزي، باز داشتن از پذيرش چيزي. آية 49 مائده به آن اشاره دارد.

8- فتنه همچنين به معاني: الف) عقوبت، عذاب و عذاب كردن آمده است. آية 14 ذاريات و آية 53 عنكبوت و 41 مائده و سورة انفال آيه 25 و نور آيه 63 و صافات، آية 63 به اين معاني اشاره مي كنند.

ب) شرك و كفر، آية 191 بقره به آن اشاره دارد.

ج) مورد سلطه و تحت سلطه، مورد آزمايش. آية 85 يونس به آن اشاره دارد.

د) آزمايش و امتحان به تكاليف سخت، آية 60 اسراء به آن اشاره دارد.

ص) آزار و اذيّت و صدمه زدن. آية دهم عنكبوت به آن اشاره دارد.

ط) معذرت و عذر آوردن، آية 23 انعام به آن اشاره مي كند.

ع) گمراه كردن و اختلاف كلمه و فساد در دين، آية هفتم آل عمران به آن اشاره مي كند.5

فتنه: در قرآن هم به خدا نسبت داده شده و هم به غير خدا، همانند آية سوم عنكبوت دربارة امتحان خدا و آية 101 نساء دربارة غير خدا. در قرآن، هر جا كه دربارة بشر آمده مراد فتنة مذموم و آزمايش ناهنجار است، بر خلاف امتحان خدا، كه به وسيلة آن هاخوب و بد از هم جدا شده و خوبان در راه كمال وانسان هاي بد در راه شقاوت پيش مي روند. خير وشرّ امتحان الهي است. شايد امدن آن ها عنان زندگي و افعال را عوض كند. در راه رجوع الي اللّه خير و شر پيش مي ايد تا عدّه اي را به راه كمال و گروهي را به راه شقاوت ببرد. دستورها و تكاليف بر بشر نازل مي شود تا بشر را رشد دهند و به طرف كمال ببرند، در نتيجه صادقان از كاذبان جدا مي شوند و هر يك راه خويش را بر مي گزينند. با امتحان الهي كه احكام و پيش آمدها و وسائل زندگي است، مردم به راه كمال يا سقوط مي افتند تا اهل سعادت به خوشبختي و اهل شقاوت به بدبختي برسند.6

با اين تعاريف مختلف مي توانيم بگوييم مسئله هاشم آغاجري و گفته هاي ايشان از مصاديق فتنه هاي اجتماعي است. در اين گونه مسايل بايد بدون درگير ساختن مردم، دستگاه قضايي به وسيلة قضاتي كه ديد سياسي و اجتماعي دارند، اين فتنه را حل كنند و حكم مناسبي را صادر نمايد. اين اهانت به معتقدات مردم بوده است. اگر قرار باشد از اهانت به معتقدات ديني به آساني بگذريم بايد شاهد

اهانت هاي بيشتري باشيم ولي ما بر اين باوريم كه اگر در همان محدودة دانشگاه مي ماند و نوار فقط به دستگاه قضايي مي رفت و چنين حكم حادي صادر نمي شد بهتر بود. نبايد محتواي سخنراني به جامعه كشيده مي شد.







1 لسان العرب، به نقل از بهاءالدين خرمشاهي، دانشنامة قرآن، ج2، ص 1545.

2 انعام (6) آية53.

3 حديد (57) آية 4.

4 بروج (85) آية 10.

5 دانشنامة قرآن ج 2، ص 1545 - 1546؛ قاموس قرآن، ج 5، ص 147 - 150، با اقتباس و تلخيص.

6 قاموس قرآن، ج5، ص 147 - 151؛ ترجمة تفسير الميزان،ج 4، ذيل آية 42، سورة آل عمران؛ معارف و معاريف، ج 7، ص 722 -725 با اقتباس و تلخيص.